Cây cà phê là cây công nghiệp lâu năm, được trồng chủ yếu ở các tỉnh Tây Nguyên. Vào những năm gần đây cà phê được xuất khẩu sang các nước trên thế giới với số lượng lớn. Chính vì vậy, việc chăm sóc cây cà phê là rất quan trọng, quyết định đến năng suất, chất lượng của cây. Đặc biệt khi cây sau thu hoạch là thời điểm cây dễ bị tổn thương nhất, bởi cây mất sức quá nhiều, cần thời gian phục hồi. Để cây có thể phục hồi nhanh chóng, tránh tình trạng cây bị suy kiệt, giảm năng suất vụ mùa tới thì việc chăm sóc cây cà phê sau thu hoạch là hết sức quan trọng. Bài viết dưới đây, Cẩm nang cây trồng xin chia sẻ với bạn đọc cách chăm sóc cây cà phê sau thu hoạch giúp cây đạt năng suất cao cho vụ mùa tới.
Kỹ thuật chăm sóc cây cà phê sau thu hoạch
1. Cắt tỉa cành cho cây cà phê sau thu hoạch
– Mục đích cắt tỉa cành
+ Sau khi thu hoạch là thời kỳ cây rễ bị tổn thương nhất, đặc biệt là thời điểm sau 1 tuần trở đi. Chính vì vậy, việc cắt tỉa cành cho cây là rất quan trọng, giúp cây tạo độ thông thoáng, cây tập chung dinh dưỡng để phục hồi lại cho cây.
+ Việc cắt tỉa cành sẽ giúp cây phát triển các cành thứ cấp, phân hóa mầm hoa. Tỉa cành tạo tán cho cây cà phê giúp cây được cân đối đồng đều, tạo độ thông thoáng, ánh sáng có thể phân bố đều vào các cành và giúp dễ chăm sóc, thu hoạch, đặc biệt là hạn chế được sâu bệnh hại tấn công.
– Thời điểm cắt tỉa cành hợp lý nhất
+ Cắt tỉa cành, tạo tán cho cây cần được thực hiện ngay sau thời điểm cây thu hoạch xong khoảng từ 10-20 ngày. Việc cắt tỉa cành, tạo tán cho cây cần được thực hiện vào những ngày nắng ráo, nhiệt độ không được quá thấp hoặc quá cao trên 35oC.
– Chọn cành để cắt tỉa
+ Việc thực hiện cắt tỉa cành cần chọn lựa những cành yếu, cành khô, già, cành bị sâu bệnh hại tấn công.
+ Những cành bị sị dạng, còi cọc, không cho quả, hoặc những cành sát đất nên tỉa bỏ để tạo độ thông thoáng cho gốc cây.
Cắt tỉa bớt những cành già, cành yếu, cành không cho quả trên cây cà phê
+ Cành tăm, cành nằm trong tán bị che khuất, cành mọc ngược, các cành chồi vượt, hay những cành dày chen nhau trên cùng 1 đốt
+ Những cành đã cho quả hầu hết ở các đốt và chỉ còn chừa một số đốt ở ngọn, mà cành thứ cấp đã bắt đầu phát sinh thì nên cắt bỏ đoạn phía ngoài, để cây tập trung nuôi cành thứ cấp sẽ mang trái.
– Khi cắt tỉa cành cần chú ý đến việc chọn lựa dụng cụ cắt cho phù hợp, sử dụng lưỡi cưa, dao, kéo cắt cành chuyên dụng và sắc bén. Không nên để vết cắt bị dập, hoặc xước vết cắt sẽ khiến cho vết cắt bị tổn thương nặng và dễ bị sâu bệnh hại tấn công.
Xem thêm: Kỹ thuật cắt tỉa cà phê hiệu quả
2. Dọn vệ sinh đồng ruộng cho vườn cà phê
– Sau khi cắt tỉa cành cho cây cà phê xong nên dọn dẹp sạch khu vườn cà phê, thu gom những cành cắt tỉa mang ra khỏi vườn để tiêu hủy, tránh lây lan bệnh sang cây và là nơi chú ngụ của các loài sâu bệnh hại cây.
– Sử dụng cuốc xới xáo cỏ xung quanh gốc cây theo hình chiếu của tán, những phần cỏ bên ngoài nên cắt bớt xuống cho thấp lại, để cho khu vườn được quang sạch. Nên để lớp cỏ thấp khoảng 3-4cm xung quanh vườn để giúp đất được giữ ẩm.
Dọn vệ sinh đồng ruộng xung quanh gốc cây cà phê
– Sau khi dọn sạch khu vườn nên phun thuốc phòng các dịch bệnh cho vườn bằng các thuốc gốc đồng hoặc vôi bột. Ở những vết cắt của cây cà phê sử dụng dung dịch đồng hoặc nước vôi quét vào để bảo vệ vết cắt khỏi sâu bệnh hại tấn công cây.
3. Bón phân cho cây cà phê hồi sức
– Việc cung cấp dinh dưỡng cho cây cà phê sau thu hoạch là thời điểm vô cùng quan trọng đối với cây. Cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng, “thức ăn” cho cây và giúp cây nhanh chóng được phục hồi sức khỏe.
– Sau một năm mang quả, cây cà phê đã tập chung toàn bộ dinh dưỡng tích trữ cho quả, hạt. Chính vi vậy, cây sau khi thu hoạch xong sẽ mất đi phần lớn các chất dinh dưỡng làm cây suy kiệt và không đủ dinh dưỡng nuôi cây tiếp. Vì thế ở thời điểm này cần bón phân cho cây kịp thời để giúp cây phục hồi và chuẩn bị cho lần ra hoa vụ sau.
– Lúc này, nên sử dụng các dòng phân hữu cơ, phân vi sinh hoặc phân chuồng ủ hoai mục đã qua xử lý bằng nấm đối kháng Trichoderma để bón cho cây. Giúp cây có thể nhanh chóng được hấp thu dinh dưỡng và giúp đất được tơi xốp hơn, gia tăng các hệ vi sinh vật có lợi trong đất, hạn chế được các sâu bệnh hại, các tuyến trùng gây hại trong đất phát triển.
– Việc bón phân bà con cần chú ý đến không nên rải phân hoặc bón trực tiếp, sát gốc, mà nên bón phân xung quanh gốc cách gốc khoảng 15-20cm. Có thể trộn phân bón với đất và vun thành bồn ở gốc cây giống như hình chóp nón và tạo rãnh xung quanh theo hình mép tán cây cà phê để bón phân. Đào rãnh dựa vào tán cây, tán lan rộng đến đâu thì nên tạo rãnh bón phân tới đấy, chiều sâu khi tạo rãnh khoảng 30-40cm, rộng 30cm. Tạo rãnh để bón phân cho cây nhằm giúp khi bón phân không bị rữa trôi và có thời gian giúp chuyển hóa dần các chất dinh dưỡng để cây có thể dễ hấp thụ.
Xem thêm: Quy trình bón phân cho cây cà phê
– Đối với lượng bón phân cho cây cà phê, còn phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe của cây và phụ thuộc vào độ dinh dưỡng có trong đất để bón phân cho cây với lượng phân phù hợp. Cần điều chỉnh cân đối lượng phân để giúp cây có thể hấp thu dinh dưỡng tốt nhất, vừa tiết kiệm được chi phí và công chăm sóc, vừa đảm bảo được đủ dinh dưỡng cho cây.
– Nếu bà con sử dụng các loại phân vi sinh, hoặc phân bón hữu cơ sinh học nên sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì. Khi sử dụng các loại phân này không nên bón kết hợp với phân hóa học hay các thuốc BVTV bởi lúc này các chất hóa học sẽ làm chết các vi sinh vật có ích trong phân hữu cơ, làm giảm tác dụng của phân, đồng thời làm tốn kém chi phí.
Xem thêm: Nhu cầu dinh dưỡng cung cấp cho cây cà phê
4. Cung cấp nước tưới cho cây cà phê sau thu hoạch
– Cung cấp nước cho cây cà phê sau thu hoạc là rất quan trọng cho cây, giúp cây phân hóa mầm hoa và cho ra hoa đồng loạt. Khi cây bắt đầu phân hóa mầm hoa ở dạng mỏ xẻ hoặc đầu nụ nhú trắng thì tiến hành tưới nước cho cây.
– Khi tưới nước cho cây cà phê cần chú ý không nên tưới quá sớm hoặc quá muộn sẽ làm ảnh hưởng đến sự phân hóa mầm hoa. Thời điểm thích hợp nhất để tưới nước cho cây lần 2 cách lần 1 khoảng 22-27 ngày.
+ Nếu tưới nước cho cây sớm quá sẽ khiến cây không tập chung vào phân hóa mầm hoa, lúc này cây sẽ tập chung vào chồi và lá non phát triển. Chính vì vậy, khiến cây nở hoa không đồng đều, quả chín rời rạc không tập chung.
+ Nếu tưới nước muộn cho cây sẽ khiến cho cây rơi vào tình trạng thiếu nước, không đủ nước cung cấp để giúp phân hóa mầm hoa, khiến giảm năng suất đậu quả và chất lượng bị giảm xuống.
Ngoài việc cung cấp đúng thời điểm nước cho cây, cần chú ý đến lượng nước tưới đầy đủ cho cây. Tùy thuộc vào thành phần cơ giới của đất mà cần có lượng nước tưới phù hợp cho cây, đối với đất nặng cần tăng lượng nước cho cây, đất thịt nhẹ, giữ ẩm thì lượng nước tưới cần ít hơn. Lượng nước vừa đủ tưới cho cây thẩm thấu là 50cm, trong phạm vi rễ cây hoạt động.
5. Phòng trừ sâu bệnh hại cây cà phê sau thu hoạch
Việc phòng sâu bệnh hại tấn công cây cà phê cần chú ý, thường xuyên kiểm tra vườn và theo dõi. Sâu bệnh thường gặp trên cây cà phê như rỉ sắt, đốm mắt cua, bọ xít, rệp vẩy, đặc biệt là rệp sáp. Khi bệnh còn nhẹ có thể phun thuốc phòng bệnh bằng các thuốc sinh học hoặc các chế phẩm thuốc trừ sâu bằng thảo mộc cho cây để đảm bảo sức khỏe cho cây trồng.
Phun thuốc phòng trị bệnh trên cây cà phê
Trường hợp bắt buộc phải dùng thuốc BVTV bà con có thể sử dụng: Phun Fastac 5EC, Motox 2.5 EC, Butal 10WP.. trị rệp sáp; Phun Cypermap 10EC, Supertac 500EC.. trị bọ xít; Phun Binhmor 40EC.. trị rệp vẩy; Phun Anvil 5SC, Carbenzim 500FL để trị bệnh rỉ sắt, đốm mắt cua
Xem thêm: Sâu bệnh hại cây cà phê
Nguồn: Admin tổng hợp LP
Cách chăm sóc cây cà phê sau thu hoạch
Cà phê kinh doanh hằng năm cần được cắt tỉa thường xuyên trong năm nhưng quan trọng nhất là sau khi thu hoạch.
Việc cắt tỉa cành sẽ giúp kích thích cây nhanh phục hồi và phát triển cành thứ cấp, phân hóa mầm hoa. Nếu cắt cành quá sớm hay quá muộn thì việc kích ra hoa của chúng ta sẽ không hiệu quả mà chỉ làm phát triển cành thứ cấp. Tỉa cành tạo tán giúp cho cây được cân đối, phân bố đều ánh sáng và các cành mang quả, để thuận lợi cho việc chăm sóc, thu hoạch và để cây được thông thoáng giúp cây hạn chế được sâu bệnh.
Cần tiến hành cắt tỉa vào những ngày nắng ráo (sau thu hoạch từ 15 – 25 ngày), dùng cưa hay kéo sắc để không bị sứt cành, vết cắt không bị xước. Khi cắt thì cắt những cành từ phía trên xuống và cắt từ trong ra ngoài để tiện cho việc quan sát, không bị bỏ sót và có thể chọn lựa những cành cần để lại.
Các loại cành cần cắt bỏ là:
Những cành chết, cành khô, bị sâu bệnh.
Cành già, cành bị dị dạng, còi cọc, nhỏ yếu, hoặc cành mọc sát hay đụng đất.
Cành tăm, các chồi vượt, chồi nằm sâu trong tán lá, cành mọc ngược, mọc thẳng đứng, hay chen chúc nhiều cành trên cùng 1 đốt.
Những cành đã cho quả hầu hết ở các đốt và chỉ còn chừa một số đốt ở ngọn, mà cành thứ cấp đã bắt đầu phát sinh thì nên cắt bỏ đoạn phía ngoài, để cây tập trung nuôi cành thứ cấp sẽ mang trái.
Lưu ý:
Khi cắt tỉa đừng cắt sát gốc cành, chừa khoảng 2 – 3 cm cách gốc cành, và cành chừa không được quá dài. Sau khi cắt tỉa thì nên để lại những cành nhỏ và lá trong vườn để góp phần giữ ẩm và trả lại dinh dưỡng cho đất.
Trường hợp sau khi thu hoạch, cây có nhiều cành bị khô và quá suy yếu thì nên đợi đến mùa mưa để cây có thể hồi phục trước rồi tiến hành cắt tỉa.
Bón phân vào giai đoạn sau thu hoạch rất quan trọng, vì cây cà phê đang kiệt sức, nếu bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng thì sẽ giúp cây phục hồi và kích cây ra hoa tốt hơn, đồng thời ra hoa và đậu quả tập trung sẽ dễ dàng để nuôi trái, hạn chế tình trạng rụng trái non.
Bà con nên dùng các loại phân bón hữu cơ sinh học hoặc phân bón hữu cơ vi sinh để đất được tơi xốp, giúp các hệ vi sinh vật có lợi trong đất phát triển, hạn chế tuyến trùng và những nấm bệnh gây hại có trong đất. Cây sẽ phát triển tốt bền vững và cho năng suất cao, chất lượng tốt, an toàn với con người và không gây ô nhiễm môi trường.
Bón phân bằng cách rải phân xung quanh gốc (không rải sát gốc hay bón trực tiếp vào gốc), có thể trộn phân bón với đất và vun thành bồn ở gốc cây giống như hình chóp nón, và tạo rãnh xung quanh mép tán cây cà phê để bón phân, chiều rộng của rãnh sẽ thay đổi theo độ rộng của tán cây. Chiều sâu của rãnh từ 30 – 40 cm, rộng khoảng 30 cm và chiều dài thì tùy theo chiều rộng của tán. Việc đắp bồn và tạo rãnh xung quanh sẽ giúp phân bón không bị rửa trôi và có thời gian chuyển hóa các chất dinh dưỡng để cây có thể từ từ sử dụng.
Liều lượng phân bón thì bà con cần tùy vào tình trạng của cây, tuổi của cây cũng như loại đất trồng để bón phân sao cho hợp lý, sao cho vừa có thể tiết kiệm được chi phí mà vẫn đạt được hiệu quả cao nhất. Nếu dùng phân bón hữu cơ chế biến thì bà con nên sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất phân bón.
Khi sử dụng phân bón hữu cơ sinh học hay phân hữu cơ vi sinh thì bà con không nên sử dụng thêm thuốc BVTV, các loại phân hóa học vì các chất hóa học có thể làm chết các vi sinh vật có lợi, làm giảm hiệu lực của phân bón, và làm tốn kém chi phí.
3.Tưới nước
Sau khi thu hoạch thì cây cà phê sẽ bắt đầu phân hóa mầm hoa, vì vậy nước có vai trò rất quan trọng trong giai đoạn này, nó ảnh hưởng đến sự phân hóa mầm hoa, quyết định khả năng cho trái và cho năng suất.
Nếu tưới quá sớm thì cây sẽ nhanh ra lá và chồi, cây không tập trung để phân hóa mầm hoa khiến cây nở hoa không đều, làm cho trái chín rời rạc và thu hoạch không tập trung.
Nếu tưới quá trễ thì cây sẽ bị “khát” và không có sức để phục hồi, và cũng không phân hóa mầm hoa tốt, kéo theo năng suất và chất lượng giảm thấp.
Ngoài việc tưới nước đúng lúc còn cần phải đúng lượng nước để không quá thiếu hay lãng phí nước. Lượng nước tưới vừa đủ thấm khoảng 50 cm, trong phạm vi rễ cây hoạt động, mỗi đợt tưới cách nhau khoảng 20 – 25 ngày. Đối với đất có thành phần cơ giới nặng thì nên tăng lượng nước và kéo dài chu kỳ tưới để tiết kiệm được số lần tưới.
Khi tưới cần phải xem thời tiết như thế nào, nếu trời mưa thì nên điều chỉnh lượng nước tưới và chu kỳ tưới sao cho vừa đủ. Có thể tưới trực tiếp bằng vòi xịt, kết hợp với kỹ thuật làm bồn khi bón phân sẽ giúp phân bón thấm nhanh và cây sẽ dễ dàng hấp thu được các chất dinh dưỡng.
