Nguồn gốc, ý nghĩa của hoa sen và các công dụng không thể bỏ qua

Hoa sen được công nhận là quốc hoa của Việt Nam, vì vậy khi nhắc đến loại hoa này thì người ta sẽ liên tưởng đến sự thanh cao, ý chí kiên cường và khí phách hiên ngang của con người Việt Nam. Tuy nhiên, khi gắn hoa sen với từng màu sắc và lĩnh vực thì hoa sen lại mang các ý nghĩa khác nhau. Theo dõi nội dung bên dưới để có các thông tin chuẩn xác nhất nhé!

Giới thiệu chung về hoa sen

Hoa sen còn gọi là Liên hoa, với danh pháp khoa học là Nelumbo Nucifera và tên tiếng Anh là Lotus. Loại hoa này chính là quốc hoa của Việt Nam, gắn liền với hình ảnh của người dân Việt Nam. Bởi, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh ao sen sắc hồng rực rỡ trên nền lá xanh ở các làng quê Việt Nam.

Trong Phật giáo, bông sen là biểu tượng cho sự thuần khiết và được với người có tâm hồn trong sáng, không bị vấy bẩn bởi bụi trần. Tục ngữ, ca dao có câu:

“ Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng bông trắng lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

Hoa sen xuất hiện phổ biến trong các bài hát, bài thơ, thơ ca, công trình kiến trúc, hội họa, thiết kế,… Tại các cuộc thi sắc đẹp, hình ảnh chiếc áo dài truyền thống được khắc họa bông sen hồng tạo nên một nét đặc trưng cho đất nước và con người Việt Nam.

Khám phá nguồn gốc của hoa sen

Cây sen là một loài thực vật hạt trần, xuất hiện vào khoảng năm 1979 và được tìm thấy lần đầu tiên tại Ấn Độ. Sau đó, nó được tìm thấy ở nhiều khu vực và quốc gia khác như Trung Quốc, vùng lục địa Á-Âu.

Hiện nay, hoa sen phổ biến tại các vùng thuộc khu vực châu Á và được trồng ở nhiều châu lục như châu Mỹ và châu Âu. Do sự khác nhau về văn hóa nên ở các nước khác hoa sen chỉ được sử dụng để trang trí và làm đẹp. Còn đối với Việt Nam nói riêng và nhiều nước Đông Á nói chung thì hoa sen được trồng và sử dụng phổ biến với các mục đích khác nhau.

Hoa sen được phân loại dựa vào màu sắc của hoa sen. Vì vậy, hoa sen hiện được phân làm 6 loại gồm sen hồng, sen vàng, sen xanh, sen trắng, sen tím và sen đỏ. Ngoài ra, một số loài sen khác có thể kể đến như sen cạn, sen thái, sen đất, sen tuyết, sen mini,… 

Đặc điểm chung của hoa sen

Cây sen là loài thực vật thủy sinh và sống ở dưới nước. Về đặc điểm, cây sen có thân gai hình trụ thon dài, mọc từ củ lên và đâm sâu dưới bùn. Thông thường, thân cây sen sẽ dài khoảng 0.5-1.5m và củ sen được hình thành bởi phân thân rễ khi phình to giống hình dùi trống có màu nâu vàng. Thân rễ gọi là ngó sen, có hình ống, màu trắng, chồi mầm mọc ở đầu ngọn và bên trong có nhiều lỗ khí tạo ra các rãnh.

Bộ phận lá sen mọc ở trên cuống, dài vươn bên trên mặt nước. Phiến lá to, bản hình khiên tròn đường kính khoảng 60-70cm và bề mặt lá có gân tỏa thành nhiều vòng tròn. Đặc biệt, lá sen màu xanh mướt không bị thấm nước và xung quanh có viền gân lượn sóng mềm mại. 

Hoa sen mọc trên cuống dài như lá, khi nở thì hoa sẽ bung ra nhiều lớp và đan xen, xếp chồng lên nhau. Hoa sen bao gồm cánh hoa, bao phấn, nhụy sen, lá noãn, đài sen và gương sen. Cánh sen to, giống chiếc thuyền úp chồng vào nhau và có nhiều gam màu, nhưng phổ biến nhất chính là màu hồng và màu trắng. Hoa sen nở vào mùa hè, mùi hương thơm mát, thanh thoát và vô cùng dễ chịu. Sau khi cánh sen rụng hết thì tâm sen sẽ phát triển và lớn dần để hình thành đài sen. 

Các ý nghĩa của hoa sen

Hoa sen gắn liền với phẩm chất thanh cao, hiếm loài hoa nào có thể sánh được. Loài hoa này không chỉ đặc biệt bởi ý nghĩa gắn liền với danh xưng“quốc hoa Việt Nam”; mà bên cạnh đó hoa sen được yêu thích bởi các ý nghĩa biểu đạt đặc trưng khác. Cụ thể: 

Là biểu tượng cho hình ảnh, đời sống người dân Việt Nam

Thực tế, không cần bàn cãi gì nữa đối với người dân Việt Nam thì hoa sen chính là biểu tượng nhân văn vô cùng sâu sắc. Hoa sen là loài hoa duy nhất hội tụ đầy đủ các ý nghĩa nhân sinh cao, sự vươn dậy mạnh mẽ và ý chí sống mãnh liệt như con người Việt Nam.  Hoa sen dù trải qua muôn ngàn khó khăn, sống nơi bùn lầy nhưng vẫn vươn lên và tỏa hương thơm thanh khiết. 

Hình ảnh bông sen luôn gắn liền với đời sống dân dã, giản dị mà gần gũi. Hoa sen đại diện cho người có cốt cách quân tử, không tham lam, thù hận, sân si và không vướng bận dục vọng. Đồng thời, hoa sen cũng tượng trưng cho nét đẹp tinh khôi, sự duyên dáng và vô cùng nhẹ nhàng của người phụ nữ Việt Nam.

Là biểu tượng trong Phật giáo

Hoa sen chính là loài hoa của Phật giáo, tượng trưng cho sự thanh tịnh chốn tâm linh sâu sắc. Nó là biểu tượng của đức hạnh, lòng từ bi, tâm hồn thanh khiết, thánh thiện và trí tuệ con người. 

Sen trưởng thành trong bùn lầy nhưng lại không hề hơi mùi “bùn”, cây mọc ở đâu thì nước ở đó đều được thanh lọc. Khi cây vươn mình ra khỏi mặt nước thì tỏa hương thơm và sức sống mạnh mẽ. Nó giống như cuộc đời của Đức Phật vậy, ban đầu họ cũng chỉ là những con người bình thường nhưng trải qua bao năm tháng khổ hạnh đến giác ngộ, ý chí vững vàng và không bị lung lay bởi các tác động bên ngoài.

Một số công trình kiến trúc Phật giáo gắn liền với hoa sen đó là Chùa Một Cột, Chùa Tây Phương, Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa,… 

Biểu tượng ý nghĩa theo màu sắc hoa sen

Hoa sen thuần khiết, không chỉ đẹp mà còn đa dạng về màu sắc cũng kích thước. Mỗi màu sắc hoa sen sẽ chứa đựng các ý nghĩa khác nhau. Cụ thể:

• Sen hồng

  : Là màu sen phổ biến nhất, biểu tượng cho Đức Phật tối cao. Sen hồng tượng trưng cho trái tim, tình yêu và sự từ bi gắn liền với vẻ đẹp bình dị, ý chí kiên cường.

•  

  Sen trắng

  : Ẩn chứa giá trị minh triết của Phật giáo với nhân sinh. Sen trắng bình dị, thanh cao, thuần khiết và phong thái tôn nghiêm. Dưới ánh nắng, bông sen trắng lay động nhẹ nhàng và bình yên đến lạ thường.

• Sen xanh

  : Về bản chất, sen xanh chính là sen trắng và biểu tượng cho sự tự do, bình đẳng và bác ái. Đồng thời, nó thể hiện cho vẻ đẹp tinh thần, trí tuệ con người.

• Sen tím

  : Là màu sắc cuối cùng của cầu vồng, thể hiện tình yêu thương lẫn nhau. Sen tím cũng biểu trưng cho sự huyền bí, lời răn dạy và sự giác ngộ chính mình. 

• Sen đỏ

  : Tượng trưng cho tình yêu đôi lứa, sự rực rỡ và hạnh phúc của tình yêu.

Biểu tượng hoàn mỹ của hoa sen trong phong thủy

Xét theo phong thủy, hoa sen sẽ mang đến sự tài vượng, may mắn cho gia chủ. Người ta thường trưng bày nó trong không gian phòng khách hoặc phòng ngủ nhằm hướng đến sự thanh cao, thuần khiết và thoát tục của chính bản thân mỗi người. Hoa sen chính là nguồn năng lượng tích cực giúp con người xua đi mọi ưu phiền, luôn tĩnh tâm, thoải mái và hưởng hạnh phúc.

Các công dụng tuyệt vời của cây sen

Hiện nay, các loại hoa sen được sử dụng phổ biến trong đời sống. Ở mỗi lĩnh vực khác nhau, hoa sen đều thể hiện được công dụng hữu ích riêng biệt. 

Sen được trồng trong các ao, hồ, đầm lầy nhằm tạo cảnh quan cho không gian. Vào mùa sen nở, các địa điểm này sẽ là nơi chụp ảnh lý tưởng của nhiều người. Một số đầm sen đẹp nhất ở nước ta phải kể đến đầm sen Tây Hồ, đầm sen Đồng Tháp, Bàu sen Mũi Né – Phan Thiết, đầm sen Tam Đa – Sài Gòn, đầm sen Tịnh Tâm – Huế,… 

Bên cạnh đó, sen còn được trồng để làm tiểu cảnh tại các sân vườn, ban công, nhà hàng, văn phòng, quán cà phê,… Họ thường trồng sen ở chậu xi măng to và trưng bày ở không gian ra vào để thưởng thức vẻ đẹp của hoa sen.

Ngoài ra, hoa sen cũng được sử dụng trong các cuộc thi cắm hoa nghệ thuật hay bình hoa sen trên bàn thờ, biểu tượng của các thương hiệu, công trình kiến trúc, quần áo du lịch,… 

Những bó hoa sen tươi hoặc chậu sen mini sẽ là món quà tặng vô cùng ý nghĩa với người được tặng; nó như một lời chúc cho sự thành công và viên mãn. Vào các dịp lễ đặc biệt hay khai trương quán xá thì tặng hoa sen sẽ chính là lời nhắn yêu thương mà bạn muốn gửi đến họ. 

Có thể bạn chưa biết, tất cả các bộ phận của cây sen chính là nguyên liệu chế biến món ăn vô cùng bổ dưỡng. Củ sen và hạt sen thường dùng để làm món ăn mặn và món ăn ngọt; lá sen khi phơi khô dùng để hãm nước hoặc nấu súp; cánh hoa, lá hoa và tua sen sử dụng làm món Salad; hạt sen cũng được dùng làm nhân bánh, nấu chè; ngó sen dùng để chế biến gỏi, nộm,…; và nhụy sen để ướp trà. 

Giống như trong chế biến món ăn, hầu hết các bộ phận của cây sen đều có khả năng hỗ trợ chữa trị nhiều căn bệnh. Cụ thể là:

• Trà lá sen có tác dụng lợi tiểu, mát gan, giảm mỡ máu, giải độc giúp kiểm soát lượng đường huyết, chống ợ hơi, hạ đường huyết, điều trị mụn, làm đẹp da,…

• Củ sen giúp làm giảm đường huyết và Cholesterol có trong máu.

• Hạt sen làm dịu dạ dày, kết hợp với tâm sen giúp chữa chứng mất ngủ lâu ngày.

• Ngoài ra, cây sen có thể hỗ trợ chữa trị các bệnh như chống viêm, chống Oxy hóa, tăng cường khả năng miễn dịch, chống nấm, kháng khuẩn, chữa thiếu máu, giải nhiệt, ngăn ngừa bệnh tim và bệnh ung thư. 

Hướng dẫn kỹ thuật trồng và chăm sóc hoa sen

Đa phần hoa sen được nhân giống bằng phương pháp gieo hạt hoặc trồng bằng củ sen và ngó sen. Thời điểm thích hợp nhất để trồng sen là vào mùa hè bởi khi đó thời tiết ấm sẽ giúp cây sen phát triển nhanh. Một số yếu tố cần đảm bảo gồm:

• Bùn mịn và không nhiễm chua.

• Vị trí đặt hoa phải ấm áp, nhiều ánh nắng mặt trời nhưng không quá gắt.

• Tiến hành tưới nước thường xuyên cho cây sen.

• Sau mỗi mùa hoa thì nên cắt toàn bộ phần thân và chỉ để lại khoảng 10cm trên củ sen để cây mọc lại.

• Trong quá trình cây phát triển, cần bổ sung chất dinh dưỡng bằng phân bón NPK.

Nội dung bên trên là các thông tin hữu ích về hoa sen mà chúng tôi muốn chia sẻ để các bạn có thể hiểu rõ hơn. Hy vọng bài viết đã giúp bạn có thêm kiến thức hữu ích và hiểu được các ý nghĩa cao cả của hoa sen trong cuộc sống.