Những điều cần biết về căn bệnh đầu đen trên gà và cách phòng trị

Bệnh đầu đen hay còn gọi là Bệnh viêm gan ruột truyền nhiễm ở gà do một loại đơn bào Histomonas Meleagridis ký sinh ở niêm mạc ruột thừa và trong các tế bào gan gây ra. Đây là bệnh ký sinh trùng mới được phát hiện ở Việt Nam năm 2010.

Gà từ 2 tuần tuổi đến 4 tháng tuổi dễ mắc bệnh nhất, gà lớn hơn vẫn có thể bị bệnh. Bệnh thường xảy ra vào mùa mưa, gà lớn bệnh xảy ra quanh năm. Bệnh gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi, đặc biệt đối với người chăn nuôi gà thả vườn bởi tỉ lệ chết đến 80-90%. 

Đường lây truyền: Gà mắc bệnh do ăn phải thức ăn, nước uống, chất độn bị nhiễm trứng giun kim đã chứa mầm bệnh. Sau khi gà bị nhiễm, mắc bệnh lại thải mầm bệnh ra môi trường bên ngoài qua trứng giun kim và trực tiếp qua phân. Những con gà khỏe mạnh ăn phải sẽ tiếp tục bị mắc bệnh. Ngoài ra, mầm bệnh lại bị giun đất ăn phải, mầm bệnh tồn tại rất lâu trong giun đất, đây là nguyên nhân khiến đàn gà tái mắc bệnh trở lại tại các khu vực chăn nuôi của nông hộ khi đã điều trị khỏi.

Triệu chứng của bệnh: Gà nuôi theo phương thức thả vườn thường mắc bệnh. Biểu hiện và mức độ của bệnh tùy thuộc vào độ tuổi của gà và điều kiện vệ sinh môi trường tại khu vực chăn nuôi, thời gian ủ bệnh từ 7-28 ngày.

Thể quá cấp và cấp tính: Ở thể này, bệnh thường xảy ra trên gà ở giai đoạn 2 tuần tuổi đến 4 tháng tuổi. Bệnh xảy ra đột ngột, gà bỏ ăn, ủ rũ, xù lông, sốt cao trên 440C, nhưng gà vẫn cảm thấy lạnh, mắt nhắm, rụt cổ, đứng rạng chân, hoặc rúc đầu vào nách cánh đứng run hoặc tìm chỗ có ánh sáng, có nhiệt để sưởi mặc dù trời rất nóng. Tiêu chảy phân vàng lẫn bọt khí, có khi xen lẫn vàng xanh. Da vùng đầu có màu xám nhạt dần dần chuyển sang xám xanh (nhìn rõ ở gà Tây), hoặc xám xanh thẫm nên gọi là bệnh đầu đen. Gà run hoặc co giật, lúc này thân nhiệt xuống dưới mức bình thường và gà sẽ chết trong 1-2 ngày. Lúc đầu chúng chết rải rác vào đêm, sau tăng dần số chết và chết cả ban ngày.

Thể mãn tính: Đây là thể bệnh thường xảy ra ở gà lớn tuổi (trên 5 tháng tuổi) với những biểu hiện bệnh như ở thể quá cấp tính và cấp tính, nhưng ở cường độ nhẹ hơn, tỷ lệ chết ít hơn, bệnh kéo dài, gà gầy yếu, tỷ lệ chết 10-20%.

Bệnh tích: Khi mổ khám gà mắc bệnh thì có bệnh tích tập trung chủ yếu ở gan và manh tràng (ruột thừa), cụ thể như sau:

Bệnh tích ở gan: Gan sưng to gấp 2-3 lần, mềm nhũn, lúc đầu gan bị viêm xuất huyết lỗ chỗ làm cho bề mặt gan có hình hoa cúc, màu trắng, lõm xuống. Khi cắt điểm hoại tử ra thì thấy có hình nón. Đây là bệnh tích điển hình nhất của bệnh.

Bệnh tích ở manh tràng (ruột thừa): Ruột thừa viêm sưng to, bề mặt bên trong ruột thừa sần sùi, chất chứa lẫn nhiều máu loãng, thành ruột thừa viêm hoại tử, xuất huyết, thành ruột thừa dầy làm cho ruột thừa ngày càng rắn chắc, các chất chứa bên trong ruột thừa đóng thành một khối, tạo thành lõi rất giống kén tằm vì thế người chăn nuôi gọi là bệnh kén ruột.

Phòng bệnh: Gà Tây rất mẫn cảm với bệnh này. Vì vậy, người chăn nuôi không nuôi chung gà tây với gà ta, không nuôi nhiều lứa gà trong cùng một khu vực nuôi. Định kỳ phun sát trùng chuồng nuôi và sân chơi của gà, rắc vôi bột ở khu vực nuôi để diệt mầm bệnh. Hạn chế thả gà ra vườn khi trời mưa ẩm. Định kỳ tẩy giun và dọn sạch phân sau khi tẩy. Khi gà 20 ngày tuổi trở lên cho uống Sulfat đồng hoặc thuốc tím với liều 1g thuốc tím hoặc 1g sulfat đồng pha với 10 lít nước cho gà uống trong vòng 1-2h nếu thừa phải đổ đi, sau đó rửa sạch máng uống cho gà uống nước bình thường và cứ 7 đến 10 ngày cho gà uống một lần.

Điều trị: Tiêm bắp vào nách cánh dùng thuốc T.Avibracin 1cc/5 kg thể trọng/lần/ngày, tiêm liên tục 3 ngày. Đồng thời trộn (2g T.cúm gia súc + 2g T.coryzin + 2g Doxyvit Thái) với 1 lít nước cho 5kg thể trọng, cho gà uống liên tục 3 ngày. Hoặc tiêm bắp nách cánh Macavet 1cc/6kg thể trọng/lần/ngày tiêm 3 ngày. Đồng thời trộn (2g T.cúm gia súc + 2g T.Flox.C + 2g Doxyvit Thái) với 1 lít nước cho 5kg thể trọng, cho gà uống liên tục 3 ngày.

Văn Đắc – TTKN Lâm Đồng