áp lực học tập chính là nguyên nhân hàng đầu gây stress, trầm cảm và rất nhiều vấn đề tâm lý khác cho học sinh, sinh viên hiện nay. Các thống kê cũng cho thấy, có đến gần 80% trẻ không được ngủ đủ giấc, luôn trong trạng thái mệt mỏi, phải dùng các loại thuốc hỗ trợ để giải tỏa tinh thần. Đáng buồn hơn là tỷ lệ học sinh tự tử có liên quan đến các vấn đề “điểm số”, “thành tích” vẫn đang không ngừng tăng lên cho dù truyền thông đã đưa ra rất nhiều cảnh báo.
Thực trạng về áp lực học tập ở học sinh, sinh viên hiện nay
Khi xã hội ngày càng phát triển, đòi hỏi con người phải không ngừng học tập, luôn chạy theo những điều mới để bắt kịp với thời đại. Cha mẹ luôn muốn con cái mình có thể phát triển tốt nhất, luôn muốn con làm mình hãnh diện, bởi thế mà không ngừng thúc ép con phải học tập bằng cách đăng ký thật nhiều lớn học thêm, đặt ra các luật lệ và luôn không hài lòng với điểm số của con. Bởi thế mà ngày nay, áp lực học tập luôn đè nặng trên vai bất cứ học sinh, sinh viên nào.
Có thể thấy rằng, trẻ em hiện nay thường học thêm từ rất sớm. Ngay từ mẫu giáo đã bắt đầu học tiếng anh, học âm nhạc. Khi đến tuổi đến trường thì luôn kín lịch học, kể cả cuối tuần và không có thời gian nghỉ ngơi. Càng lên lớp cao áp lực học tập càng lớn để chuẩn bị cho các kỳ thi chuyển cấp, thi đại học, thi tốt nghiệp. Những kỳ vọng mà phụ huynh đặt ra cho con cũng ngày càng cao hơn khiến rất nhiều đứa trẻ cảm thấy sợ hãi việc học tập, thi cử, trường lớp.
Một kết quả khảo sát trên thực tế, có đến gần 80% học sinh, sinh viên chỉ ngủ dưới 8 tiếng một ngày. Trong khi đó, với lứa tuổi dưới 18, giấc ngủ là rất quan trọng để phát triển cơ thể toàn diện nhất, về cả mặt tinh thần và thể chất. Rất nhiều trẻ em dù mới chỉ học lớp 6, lớp 7 đã phải thức đến 11 – 12h đêm để học bài, hôm sau lại dậy sớm từ 5 – 6h sáng để ôn tập. Đồng thời cũng có đến hơn 44% học sinh cho biết các em nói rằng từ rất lâu mình đã không được ngủ trưa.
Các khảo sát cũng cho thấy cứ 10 học sinh thiếu ngủ thì có đến 8 bạn cảm thấy rất mệt mỏi trên lớp, khả năng tiếp thu cũng giảm sút. Kết quả thống kê trên 74 trường THPT, 34 trường THCS, 8 trường tiểu học và 34 cơ sở giáo dục khác tại TPHCM cũng cho biết có trên 50% học sinh cảm thấy không có động lực học tập, hơn 30% cảm thấy stress, áp lực do học tập. Đặc biệt cũng không ít học sinh đã từng nghĩ đến tự tử bởi cảm thấy quá áp lực từ gia đình.
Ở Việt Nam hiện nay, hầu hết việc học tập mới chỉ được đánh giá qua lý thuyết, tức là thể hiện trên mặt điểm số. Thế mạnh của mỗi người là khác nhau, có những người không giỏi toán nhưng lại giỏi văn; có những người không giỏi ghi nhớ, học tập nhưng lại có kỹ năng diễn giải rất tốt. Tuy nhiên phụ huynh thường chỉ nhìn qua điểm số để đánh giá năng lực của con, không chịu chấp nhận các năng lực, cố gắng của con.
Một thực trạng đáng buồn và vẫn đang diễn ra chính là rất nhiều học sinh có xu hướng làm đau bản thân, sử dụng chất kích thích, đã từng hoặc đang có ý định tự tử. Trong những năm gần đây, báo chí đã đưa không ít các tin tức học sinh, sinh viên tự tử vì bị điểm kém, vì không vào được trường chuyên, vì không đậu đại học cũng bắt nguồn từ những áp lực học tập mà gia đình đề ra. Cho dù truyền thông đã đưa tin và cảnh báo rất nhiều về những vấn đề này nhưng thực trạng này vẫn đang tiếp tục tiếp diễn.
Hậu quả tiềm ẩn từ áp lực học tập
Phụ huynh thường luôn cho rằng mình đúng, cho rằng “có áp lực thì mới có kim cương”. Tất nhiên mục đích của việc cha mẹ muốn học học hành tốt vẫn là muốn con có một tương lai, một cuộc sống tươi đẹp hơn. Có những người muốn con thực hiện được ước mơ về học hành, công việc đã dang dở trước đó của mình. Nhưng tất cả phụ huynh đều không thể thực sự hiểu con muốn điều gì, không chịu lắng nghe tiếng lòng của con.
Áp lực học tập có thể gây ra rất nhiều hệ lụy nguy hiểm về cả mặt tinh thần và thể chất cho học sinh sinh viên. Thậm chí có thể liên quan đến cả tính mạng, đặc biệt ở những trẻ có tâm lý yếu.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Cơ thể mỗi ngày cần phải ngủ ít nhất từ 7- 8 tiếng mỗi ngày, trong đó nên bắt đầu từ 10 giờ để các cơ quan trong cơ thể có thời gian phục hồi năng lượng sau một ngày làm việc, học tập mệt mỏi. Nếu bạn không đi ngủ vào thời điểm này sẽ khiến các cơ quan này trở nên thiếu sức sống vào ngày hôm sau, không có cơ hội phát huy hết chức năng. Chẳng hạn từ 9-11 giờ tối là thời gian thải độc của gan. Việc thiếu ngủ trong thời điểm này sẽ da dẻ sạm đen, người tích tụ nhiều độc tố.
Việc trẻ mất ngủ thường xuyên, ngủ không đủ không chỉ làm suy giảm hệ miễn dịch, giảm sức khỏe, hay mắc bệnh vặt mà còn ảnh hưởng đến trí nhớ. Trẻ có xu hướng học tập và tiếp thu bài chậm hơn, thường trong tình trạng lơ đãng. Cơ thể cũng trở nên thiếu sức sống, chậm chạp khi tham gia các hoạt động thể chất nếu thiếu ngủ trong thời gian dài.
Các nghiên cứu còn cho thấy, áp lực học tập làm mất ngủ còn làm tăng nguy cơ béo phì, các vấn đề về tim mạch, huyết áp, thậm chí là tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư. Rất nhiều vấn đề nguy hiểm do sức khỏe có thể xuất hiện do liên quan đến các áp lực từ học tập mà phụ huynh không thể lường trước được.
Ảnh hưởng đến các mối quan hệ trong gia đình
Có thể thấy ở hầu hết các gia đình có cha mẹ luôn ép con học quá mức, đặt nặng vấn đề điểm số thường khó có thể tìm được tiếng nói chung giữa các thành viên trong gia đình. Bởi cha mẹ luôn không tôn trọng con, cho rằng con kém cỏi, không chấp nhận những nỗ lực con, luôn so sánh con với người khác. Trong khi đó người con luôn cảm thấy bị oan ức, cho rằng cho mẹ không thương mình, cảm thấy vô cùng áp lực và mệt mỏi khi về tới nhà.
Những tranh cãi thường xuyên xảy ra chỉ xoay quanh vấn đề học tập và điểm số khiến không khí gia đình luôn căng thẳng. Đặc biệt ở những trẻ đang trong độ tuổi dậy thì sẽ thường có xu hướng chống đối cha mẹ, muốn làm theo ý thích của bản thân, không muốn học tập. Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ngày càng có xu hướng rạn nứt và trở thành một vết thương trong tâm hồn của trẻ nhỏ rất khó hàn gắn.
Học tập quá nhiều làm mất đi tuổi thơ của trẻ nhỏ
Khi xưa chúng ta thường thấy trẻ con thường chưa phải học tập nhiều, vẫn có thời gian vui chơi cùng bạn bè, đi chơi điện tử, chơi các trò chơi của tuổi thơ. Tuy nhiên sự phát triển của công nghệ và áp lực học tập từ cha mẹ khiến suốt ngày con chỉ quanh quẩn quanh bàn học, quanh trường, quanh các lớp học thêm mà không còn được biết tuổi thơ hồn nhiên là như thế nào.
Phụ huynh luôn mong muốn con mình là thiên tài nhưng vô hình điều này là con bị trưởng thành, già dặn hơn tuổi, mất đi các trải nghiệm tuổi thơ quý báu. Đặc biệt là những đứa trẻ ở thành phố sẽ ít cơ cơ hội được lớn lên một cách hồn nhiên hơn là những đứa trẻ ở vùng quê.
Trẻ có xu hướng nổi loạn
Mỗi trẻ có một xu hướng tính cách khác nhau. Khi bị cha mẹ luôn bắt ép học tập, phải được điểm cao, một số trẻ sẽ cố gắng học tập để cha mẹ hài lòng nhưng một số trẻ lại ngược lại. Bởi khi những cố gắng của bản thân vẫn mãi không được cha mẹ công nhận sẽ khiến con cảm thấy chán nản, cho rằng mình là kẻ thất bại và trở nên chán nản việc học. Một số phụ huynh có thể dùng bạo lực hay các hình phạt để phạt con nhưng cũng vô ích.
Thực tế cho thấy không ít trẻ sa vào các con đường bạo lực, nghiện game, sử dụng các chất kích thích, bia rượu hay rất nhiều tệ nạn do bởi áp lực học tập. Bởi khi tiếp xúc với tệ nạn có thể giúp trẻ giải tỏa được những căng thẳng lo lắng của bản thân và khiến trẻ cảm thấy hạnh phúc, dễ chịu hơn, không còn lo về áp lực học tập. Gia đình khi phát hiện ra cũng đã quá muộn khiến nhiều trẻ lầm đường lạc lối.
Thậm chí nhiều trẻ có những tư tưởng thù hằn, muốn trả thù cha mẹ vì cho rằng bản thân cảm thấy mệt mỏi như thế vì cha mẹ. Rất nhiều câu chuyện đáng buồn đã xảy ra đòi hỏi mỗi gia đình cần có biện pháp khắc phục sớm để để phòng những hệ lụy xấu xí này.
Áp lực học tập làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề về tâm lý
Đây là một trong những hệ lụy cực kỳ nguy hiểm mà phụ huynh không nên chủ quan. Việc học tập áp lực, thiếu ngủ khiến bé bị stress căng thẳng, tâm trí lúc nào cũng “căng như dây đàn” do không được ngủ đủ. Những căng thẳng này nếu không sớm được giải tỏa thì sẽ rất dễ dẫn tới trầm cảm hay rối loạn lo âu hoặc rất nhiều các vấn đề tâm lý khác.
Theo thống kê của tổ chức UNICEF, cho thấy trong năm 2018 có 8%-29% học sinh, mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần trong đó có đến 2,3% trẻ vị thành niên tự tử và 10%-15% học sinh có ý định tự tử đều có liên quan đến những áp lực trong học tập. Các dấu hiệu trầm cảm thường khá rõ ràng nhưng không ít phụ huynh chỉ cho rằng con đang mệt mỏi hay giả vờ dẫn đến tình trạng của con ngày càng tệ hơn. Có những trẻ phải điều trị hơn 1 năm làm bỏ lỡ việc học tập cùng rất nhiều dự định dang dở.
Một số trẻ không nghĩ đến việc tự tử thì có xu hướng tự làm đau bản thân để giải tỏa cảm xúc, chẳng hạn như rạch tay, bứt tóc hay đập đầu vào tường. Đặc biệt việc áp lực học tập quá lớn, nhất những trẻ đang thi chuyển cấp hay thi đại học còn có thể gia tăng nguy cơ đột quỵ.
Có thể thấy rằng những kết quả từ áp lực học tập từ cha mẹ đề ra tưởng chừng là tốt nhưng lại để lại những hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Dù vậy không phải gia đình nào, phụ huynh nào cũng có thể hiểu được vấn đề này mà vẫn không ngừng đặt ra những mục tiêu học tập và bắt con phải thực hiện.
Phụ huynh nên làm gì để không gây ra các áp lực học tập cho con?
Như đã nói, thực tế việc phụ huynh luôn bắt con phải học giỏi, phải được điểm cao luôn chỉ nhằm muốn con có cơ hội phát triển toàn diện nhất, có thể thành công ở tương lai, chỉ là không biết cách thể hiện thế nào. Người lớn vẫn luôn có tư tưởng là phải điểm cao mới tốt, phải điểm cao mới là giỏi nên vô tình chung gây ra các áp lực quá mức lên con.
Vậy phụ huynh nên làm thế nào để không gây ra các áp lực học tập cho con nhưng con vẫn có thể học tập tốt?
- Trò chuyện với con hằng ngày để biết con nghĩ gì, ngày hôm nay của con thế nào và có hướng giúp đỡ con
- Giúp con phát triển các thế mạnh trong học tập của bản thân
- Mỗi trẻ em có một thế mạnh riêng, phụ huynh có thể phát huy các thế mạnh này, không nên bắt ép con phải học tập toàn diện tất cả các môn
- Trò chuyện để hiểu về ước mơ, mong muốn của con ở tương lai. Chẳng hạn như con thích làm nghề gì, thích công việc gì. Điều này sẽ giúp phụ huynh có thể định hướng cho con phát triển bản thân
- Cân bằng thời gian học tập và nghỉ ngơi đầy đủ, không nên ép học con học quá khuya
- Dành cho con những giây phút nghỉ ngơi và thư giãn phù hợp
- Lên thời gian biểu học tập và thư giãn phù hợp, chẳng hạn học từ 7-9 tối, cho con chơi game từ 9- 9h30 tối rồi đi ngủ
- Không nên trách móc con quá nhiều khi con bị điểm kém
- Không nên so sánh con quá nhiều với người khác
- Tìm hiểu con yếu ở môn nào, vì sao con học yếu và tìm cách giúp đỡ
- Luôn có những phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực học tập của con, chẳng hạn như thưởng một chuyến đi du lịch nếu con được top 10 trong lớp
- Khuyến khích con luyện tập thể dục thể thao hằng ngày
- Luôn dành cho con thời gian nghỉ ngơi vào cuối tuần
- Với những trẻ có dấu hiệu trầm cảm, rối loạn lo âu cần đưa con đến cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ
Áp lực học tập có thể gây ra những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng đến cả sức khỏe, tinh thần của trẻ nhỏ. Mỗi trẻ có một năng lực học tập riêng, quan trọng là con học được những gì, con thực sự yêu thích điều gì. Gia đình không nên đặt quá nhiều áp lực cho con mà hãy định hướng con cách phát triển một cách tốt nhất.
Những Clip Tik Tok Về Áp Lực Học Tập
